Enflasyon Muhasebesi, Parasal ve Parasal Olmayan Kalemler
Enflasyon Muhasebesi
VERGİ KANUNLARINDA VE MUHASEBE STANDARTLARINDA PARASAL VE PARASAL OLMAYAN KALEMLER
A) VERGİ KANUNLARINDA PARASAL VE PARASAL OLMAYAN KALEMLER
VUK Mükerrer Madde 298.e göre Malî tablolarda yer alan parasal olmayan kıymetler Son 36 aylık Yİ-ÜFE artış oranı %100 den fazla ve Son 12 aylık Yİ-ÜFE artış oranı %10 dan fazlaysa ve her iki şart birlikte gerçekleşiyorsa enflasyon düzeltmesine tâbi tutulur.
Bu ihtimal dahilinde parasal ve parasal olmayan Kıymetlerin neler olduğunu inceleyelim.
“Parasal Kıymetler; Ulusal para değerindeki değişmeler karşısında nominal değerleri aynı kalan ancak satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değişen kıymetlerdir.” (Kasa hesabı ya da bankadaki paralar gibi.)
“Parasal Olmayan Kıymetler; Ulusal para değerindeki değişmelere rağmen satın alma güçleri değişmeyen kıymetlerdir.” (İşletmenin arsa ve arazileri ya da demirbaşları gibi.)
Bilançodaki bir hesap grubunun niteliği, parasal olması ya da parasal olmaması bakımından genellikle aynıdır, ancak ana mantık olan satın alma gücünün değişip değişmediğine bakarak belirlenir.
Daha basit bir anlatımla; bilanço kalemindeki tutar fiyatlar genel düzeyindeki artıştan (enflasyondan) önce 50 kg çeliği ifade edip, fiyatlar genel düzeyindeki artıştan (enflasyondan) sonra da 50 kg çeliği ifade ediyorsa, bu kalem parasal olmayan bir kalemdir.
Örneğin Verilen avans malın teslim tarihine kadar fiyat artışından etkilenmeyip malın teslimini artı bir ödeme olmadan mümkün kılıyorsa bu avans kalemi parasal olmayan bir kalemdir. Verilen avans malın teslim tarihine kadar fiyat yükselmesinden etkilenip ve (teslim tarihinde) aynı malı satın alamıyor ve malın teslimi verilen bu avansla mümkün değilse bu avans kalemi satın alma gücünü kaybetmiştir ve parasal bir kalemdir.
328 Sıra Nolu VUK Genel Tebliği’nde düzeltilmesi gereken kalemleri şu şekilde ifade etmiştir; “Parasal kıymetlerin (parasal varlıklar ve parasal kaynakların) enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasına gerek yoktur. Zira mali tabloda görünen parasal kıymete ait değer, mali tablo tarihi itibarıyla o kıymetin satın alma gücünü de göstermektedir. Ancak mali tablonun enflasyonun etkilerinden arındırılması için, parasal olmayan kıymetlerin (parasal olmayan varlıklar ve parasal olmayan kaynakların) enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerekir. Mali tabloda görünen parasal olmayan kıymetlere ait değerler, mali tablo tarihi itibarıyla bu kıymetlerin satın alma gücünü gösteren değerler değildir, düzeltilmeleri icap eder.”
Genel Hatlarıyla parasal olmayan kalemlerin enflasyon düzeltmesi şu şekilde yapılır;
Mali Tablonun Ait Olduğu Aya İlişkin Fiyat Endeksi = Yİ-ÜFE d
Düzeltmeye Esas Alınan Tarihi İçeren Aya İlişkin Fiyat Endeksi = Yİ-ÜFE t
Düzeltme Katsayısı (A) = d / t
Düzeltmeye Esas tutar (B)
Düzeltilmiş Tutar (A x B) = Düzeltmeye Esas tutar x (Yİ-ÜFE d / Yİ-ÜFE t)
B) MUHASEBE STANDARTLARINDA PARASAL VE PARASAL OLMAYAN KALEMLER
Bilançoda bir hesap kaleminin parasal olup olmaması satın alma gücünün değişip değişmemesine bağlıdır ve vergi kanunları ya da muhasebe standartlarda bu kriter değişmez ancak bu kalemlere uygulanan muhasebe teknikleri ve değerleme yöntemleri değişir.
Parasal kalemlerin TMS 21’de tanımı yapılmıştır;
“Parasal kalemler elde tutulan para ile sabit veya belirlenebilir bir tutarda para olarak alınacak veya ödenecek varlık ve borçlardır.” Parasal kalemler elde tutulan para ile para olarak alınacak veya ödenecek kalemlerdir.
Parasal kalemlerin TMS 21’de parasal kalemlerin ve parasal olmayan kalemlerin nitelikleri aşağıdaki gibi açıklanmıştır;
“Parasal bir kalemin temel niteliği, sabit ya da belirlenebilir tutarda para biriminin alınması hakkıdır ya da ödenmesi yükümlülüğüdür. Örnek olarak; nakit ödenecek emeklilik tazminatları ve çalışanlara sağlanan diğer haklar; nakit olarak ödenecek karşılıklar; yükümlülük olarak muhasebeleştirilen temettüler gösterilebilir. Benzer şekilde, işletmenin değişen sayıdaki kendi özkaynak araçlarının alınması (ya da verilmesi) ya da gerçeğe uygun değerine eşdeğer olarak sabit ya da belirlenebilir tutardaki para biriminin alınmasıyla (ya da verilmesiyle) sonuçlanacak değişken tutarda varlıkların alınması ya da verilmesi parasal bir kalemdir.
Parasal olmayan bir kalemin temel niteliği, sabit ya da belirlenebilir tutarda para biriminin alınması hakkının (ya da ödenmesi yükümlülüğünün) mevcut olmamasıdır. Örnek olarak; mal ve hizmetler için önceden ödenen tutarlar (örneğin peşin ödenmiş kira); şerefiye; maddi olmayan duran varlıklar; stoklar; maddi duran varlıklar ve parasal olmayan bir varlığın teslimatıyla sonuçlanacak karşılıklar verilebilir.”
Standartlara göre parasal kalemler hali hazırda raporlama dönemi sonundaki cari ölçüm birimine göre ifade edildiklerinden enflasyon düzeltmesine tabi tutulmazlar. Raporlama dönemi sonundaki cari değerleri üzerinden izlenmeyen parasal olmayan varlık ve yükümlülük kalemleri (bilanço kalemleri) ise, genel bir fiyat endeksi kullanılarak düzeltilirler.
TMS 29 Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama standartına göre enflasyon muhasebesi uygulanmasının ne zaman gerekli hale geleceği konusunda kesin bir tanım yapmaz ancak standartta en belirgin özelliklerinden şu şartları görüyoruz; “Nüfusun çoğunluğu servetini parasal olmayan varlıklarda ya da nispeten istikrarlı bir yabancı para biriminde tutmayı tercih etmesi, son üç yılın kümülatif enflasyon oranı %100’e yaklaşması ya da aşması ve ülkede yüksek enflasyonun mevcut olduğunun tespit edildiği raporlama döneminin başından itibaren tüm işletmelerin finansal tablolarına uygulanması gereklidir.”
Genel Hatlarıyla parasal olmayan kalemlerin enflasyon düzeltmesi şu şekilde yapılır;
Mali Tablonun Ait Olduğu Aya İlişkin Fiyat Endeksi = Yİ-ÜFE d
Düzeltmeye Esas Alınan Tarihi İçeren Aya İlişkin Fiyat Endeksi = Yİ-ÜFE t
Düzeltme Katsayısı (A) = d / t
Düzeltmeye Esas tutar (B)
Bugünkü Değer (A x B) = Düzeltmeye Esas tutar x (Yİ-ÜFE d / Yİ-ÜFE t)
Standartlarda parasal kalemler ve parasal olmayan kalemlerden en çok TMS 29, TMS 21 ve TMS 39’da bahsedilmiştir çünkü bu standartlar daha çok değerleme hükümlerine yönelik standartlardır.
- C) ÖZET
Enflasyon muhasebesi uygulamasında genel hatlarıyla vergi kanunları ve standartlar birbirine paralel uygulama öngörmektedir. Her ikisinde de enflasyon düzeltmesini 3 yıllık enflasyon artışının 100% olmasıyla gerçekleşebileceği ve bu durumda parasal olmayan kıymetlerin genel fiyat endeksindeki (düzeltmeye esas alınan tarihten bilanço tarihine kadar olan sürede gerçekleşen) değişimin etkisinin yansıtılmasıyla düzeltilebileceği belirtilmiştir. Her ikisinde de parasal olmayan kıymetin düzeltilmiş Değeri; mali tablonun ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, düzeltmeye esas alınan tarihi içeren aya ilişkin fiyat endeksine oranlanmasıyla bulunmuş düzeltme katsayısıyla (ya da yeniden değerleme katsayısıyla) çarpılarak bulunur.
Aşağıda bilanço ve hesap planı bazında daha ayrıntılı örnekler bulunmaktadır;
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 328) ekinde yer alan bilançodaki tek düzen hesap planı çerçevesinde parasal ve parasal olmayan kıymetlere verilen örneklerle bilançodaki her bir hesap kalemine bu konuda açıklık getirilmiştir.
Aşağıda bahsi geçen tebliğin ekleri olan Parasal Kıymetler (EK: 1 ) ve Parasal Olmayan Kıymetler (EK: 2) yer almaktadır.
EK: 1 PARASAL KIYMETLER
100 İşletmenin elinde bulunan ulusal paralar
101 Gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletmeye verilmiş olup, henüz tahsil için bankaya verilmemiş veya ciro edilmemiş olan çekler
102 İşletmece yurt içi ve yurt dışı banka ve benzeri finans kurumlarına yatırılan ve çekilen mevduat
103 Bankalar ve özel finans kurumları üzerinden gerçekleştirilen çekler ve ödeme emirleri
108 İşletmenin ihtiyacı için satın alınan posta, damga ve harç pulları ile vadesi gelmiş kuponlar ve yoldaki paralar
111 Özel sektörce çıkarılan tahvil, senet ve bonolar
112 Kamu kesimince çıkarılan tahvil, senet ve bonolar
120 İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacaklar
121 İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senede bağlanmış alacaklar
122 Alacak senetleri için ayrılan reeskontlar
124 Finansal kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan alacaklar ile kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki fark
126 İşletmece üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının üstlenilmesi veya bir sözleşmenin ya da diğer işlemlerin karşılığı olarak geri alınmak üzere verilen depozito ve teminatlar
128 Ödeme süresi geçmiş bu nedenle vadesi bir kaç defa uzatılmış veya protesto edilmiş, yazı ile birden fazla istenmiş ya da dava veya icra safhasına aktarılmış senetli ve senetsiz şüpheli ticari alacaklar
131 İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemler dolayısı ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından olan alacakları
132 İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemler dolayısı ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) iştiraklerinden olan alacakları
133 İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemler dolayısı ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) bağlı ortaklıklarından olan alacakları
135 İşletmeye dahil olan personel ve işçilerden olan alacaklar
137 Alacak senetleri için ayrılan reeskontlar
138 Ödeme süresi geçmiş bu nedenle vadesi bir kaç defa uzatılmış veya protesto edilmiş, yazı ile birden fazla istenmiş ya da dava veya icra safhasına aktarılmış senetli ve senetsiz şüpheli diğer alacaklar
179 Taşeronlara verilen avanslar
181 Üçüncü kişilerden tahsili ya da bunlar hesabına kesin borç kaydı hesap döneminden sonra yapılacak gelirlerin, içinde bulunan dönemde tahakkuk eden kısımları
190 Devreden katma değer vergisi
191 İndirilecek katma değer vergisi
192 Teşvikli yatırım mallarının ithalinde ödenmesi gerektiği halde ödenmeyip, fiilen indirilmesinin mümkün olacağı tarihe kadar ertelenen katma değer vergisi
193 Mevzuat gereğince peşin ödenen gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonlar
195 İşletme adına mal ve hizmet satın alacak, işletme adına bir kısım gider ve ödemeleri yapacak personel ve personel dışındaki kişilere verilen avanslar
196 Personele maaş, ücret ve yolluklarına mahsuben önceden ödenen diğer avanslar
197 Tesellüm sırasında veya sayımlar sonucunda tespit edilen noksanlar
220 İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacaklar
221 Her türlü senetli alacaklar
222 Senetli alacakların tasarruf değeriyle değerlenmesini sağlamak amacı ile alacak senetleri için ayrılan reeskontlar
224 Finansal kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan alacaklar ile kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki fark
226 Üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının üstlenilmesi ve bir akdin karşılığı olarak, geri alınmak üzere verilen, bir yıldan uzun süreli depozito ve teminatlar
231 Esas faaliyet konusu dışındaki işlemler dolayısı ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklardan olan alacaklar
232 Esas faaliyet konusu dışındaki işlemler dolayısı ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) iştiraklerden olan alacaklar
233 Esas faaliyet konusu dışındaki işlemler dolayısı ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) bağlı ortaklıklardan olan alacaklar
235 İşletme topluluğuna dahil olan personelden alacaklar
237 Diğer alacaklar grubundaki senetli alacakların değerlenmesini sağlamak amacı ile alacak senetleri için ayrılan reeskontlar
243 İştiraklerle ilgili sermaye taahhütleri
246 Bağlı ortaklıklarla ilgili sermaye taahhütleri
269 Maddi olmayan duran varlıklarla ilgili olarak gerek yurt içi, gerekse yurt dışındaki kişi ve kuruluşlara verilen avanslar
279 Özel tükenmeye tabi varlıklar için verilen avanslar
281 Üçüncü kişilerden tahsili ya da bunlar hesabına kesin borç kaydı bir yıl veya daha sonraki yıllarda yapılacak gelirlerin içinde bulunulan dönemde tahakkuk eden kısımları
291 Satın alınan veya imal edilen, amortismana tabi iktisadi kıymetlerle ilgili bir yıldan daha uzun sürede indirilebilecek nitelikteki katma değer vergisi
292 Ertelenen, iadesi gereken, tahsil edilen ve çeşitli şekillerde ortaya çıkan diğer katma değer vergisi
295 Peşin ödenen vergiler ve fonlar
300 Banka ve diğer finans kuruluşlarından sağlanan krediler
301 Kiracıların finansal kiralama yapanlara olan ve vadesi 1 yılı geçmeyen borçları
303 Vadelerine bir yıldan fazla süre bulunmakla birlikte uzun vadeli kredilerin, bilanço tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenecek anapara taksitleri ile bunların tahakkuk ettiği halde henüz ödenmeyen faizleri
304 Bilanço tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenecek tahvil anapara taksitleri ile tahakkuk edip de henüz ödenmeyen faizleri
305 Tedavüldeki finansman bonoları ve banka bonoları gibi kısa vadeli para ve sermaye piyasası araçları karşılığında sağlanan fonlar
308 Nominal değerinin altında ihraç edilen tahvil, senet vs. diğer menkul kıymetlerin nominal değeri ile satış fiyatı arasındaki farkın gelecek döneme ait olan kısmı
320 İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senetsiz borçları
321 İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senede bağlanmış ticari borçları
322 Bilanço gününde, senetli borçların tasarruf değeri ile değerlemesini sağlamak üzere borç senetleri için ayrılan reeskontlar
326 Üçüncü kişilerin belli bir işi yapmalarını, aldıkları bir değeri geri vermelerini sağlamak amacıyla ve belli sözleşmeler nedeniyle gerçekleşecek bir alacağın karşılığı olarak alınan depozito ve teminatlar
331 İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklarına olan borçları
332 İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla iştiraklerine olan borçları
333 İşletmenin sermaye taahhüdünden borçları hariç olmak üzere faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla bağlı ortaklarına olan borçları
335 İşletmenin personeline olan çeşitli borçları
337 Bilanço gününde, diğer borçlar grubundaki senetli borçların değerlemesini sağlamak amacı ile borç senetleri için ayrılan reeskontlar
360 İşletmenin ekonomik faaliyetlerde bulunmasının sonucu ilgili mali mevzuat uyarınca mükellef veya sorumlu sıfatıyla işletmenin kendisine, personeline ve üçüncü kişilere ilişkin olarak ödenmesi gereken vergi, resim, harç ve fonlar
361 İşletmenin, personelin hakedişlerinden sosyal güvenlik mevzuatı hükümlerine göre kesintiye tabi tutmakla yükümlü bulunduğu, personele ait emeklilik keseneği ve sigorta primleri ile bunlara ilişkin işveren katılma payları gibi işverence sosyal güvenlik kuruluşlarına ödenecek kesintiler
368 Kanuni süresi içerisinde ödenmeyen vergi ve yükümlülükler
371 Mevzuat gereğince peşin ödenen gelir ve kurumlar vergisi ile diğer yükümlülükler
381 Gelecek aylarda ödemesi yapılacak belgeye dayalı gider tahakkukları
391 Teslim edilen mal veya ifa edilen hizmetler üzerinden hesaplanan katma değer vergisi ile işlemi gerçekleşmeyen ya da işlemden vazgeçilen mal ve hizmetlere ilişkin katma değer vergisi
392 Teşviki yatırım mallarının ithalinden doğan ve ertelenen katma değer vergisi ve ihraç kaydıyla satış nedeniyle ertelenen ve terkin edilecek katma değer vergisi
393 Merkez ve şubeler cari hesabı
397 Sayımlar sonunda tespit edilen kasa, stok ve maddi duran varlıklardaki fazlalar
400 Banka ve diğer finans kuruluşlarından alınan uzun vadeli krediler
401 Kiracıların finansal kiralama yapanlara olan ve vadesi 1 yılı aşan borçları
405 İşletme tarafından çıkarılmış bulunan ve vadesi bir yılı aşan tahviller
407 İşletmece çıkarılmış katılma intifa senedi dışındaki vadeleri bir yıldan uzun olan diğer menkul değerler
408 Nominal değerinin altında ihraç edilen tahvil, senet ve diğer menkul kıymetlerin nominal değerleri ile satış fiyatı arasındaki farkın gelecek yıllara ait olan kısmı
420 İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan vadelerine bir yıldan fazla süre bulunan senetsiz borçlar
421 İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan vadelerine bir yıldan fazla süre bulunan senetli borçlar
422 Bilanço gününde, senetli borçların tasarruf değeriyle değerlenmesini sağlamak üzere, borç senetleri için ayrılan reeskontlar
426 Alınan Depozito ve Teminatlar hesabında alış amaçları belirtilen depozito ve teminatların vadeleri bir yıldan fazla olan kısımları
431 İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklarına olan vadeleri bir yıldan fazla süreli borçları
432 İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla iştiraklerine olan vadeleri bir yıldan fazla süreli borçları
433 İşletmenin sermaye taahhüdünden borçları hariç olmak üzere faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla bağlı ortaklıklarına vadeleri bir yıldan fazla süreli olan borçları
437 Bilanço gününde, uzun vadeli diğer borçlar grubunda yer alan senetli borçların değerlenmesini sağlamak amacı ile borç senetleri için ayrılan reeskontlar
438 Kamuya olan vergi ve benzeri borçlardan vadesinde ödenmeyip ertelenmiş veya taksite bağlanmış olup bir yıldan daha uzun bir sürede ödenecek olan borçlar
481 Gelecek yıllarda ödenmesi yapılacak ve kesinlikle belgeye dayalı gider tahakkukları
492 Teşvikli yatırım mallarının ithalinde ödenmesi gerektiği halde ödenmeyip, fiilen indirilmesinin mümkün olacağı tarihe kadar ertelenen katma değer vergisi ile imalatçı teşebbüsler tarafından imal ettikleri mallardan ihraç edilmek kaydı ile ihracatçılara yapılan teslimler nedeniyle hesaplanan ve düzenlenen fatura ve fatura yerine geçen belgelerde mevzuat gereği ihracatçılardan tahsil edilmeyen ve tamamının indirim konusu yapılmaması nedeniyle gelecek bilanço devrelerine kadar tecil olunan katma değer vergisi
493 İşletmeye ait tesislerden yararlanmak amacıyla üçüncü kişilerin, tesis bedellerine katılma payları
EK: 2 PARASAL OLMAYAN KIYMETLER
110 Geçici olarak elde tutulan hisse senetleri
150 Üretimde veya diğer faaliyetlerde kullanılmak üzere işletmede bulundurulan hammadde ve malzemeler
151 Henüz tam mamul haline gelmemiş ancak direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik ve genel üretim giderlerinden belli oranlarda pay almış üretim aşamasındaki mamuller
152 Üretim çalışmaları sonunda elde edilen ve satışa hazır hale gelmiş bulunan mamuller
153 Herhangi bir değişikliğe tabi tutulmadan satmak amacı ile işletmeye alınan ticari mallar
157 Diğer stok kalemlerinin hiç birinin kapsamına alınmayan ürün, artık ve hurdalar
159 Yurt içinden ya da yurt dışından satın almak üzere siparişe bağlanan stoklarla ilgili olarak verilen avanslar
170 Hakediş maliyetleri
180 Peşin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken, gelecek döneme ait giderler
240 İştiraklerdeki sermaye payları hesabında aranan asgari yüzdeleri taşımadığı için iştirakler hesabında izlenemeyen, ancak uzun vadede elde tutulması amaçlanan hisse senetleri ile hisse senetleri dışında kalan ve uzun vadeli amaçlarla veya yasal zorunluluklarla veya paraya dönüşme niteliği kaybolduğu için elde tutulan menkul kıymetler
242 İşletmenin, doğrudan veya dolaylı olarak diğer şirketlerin yönetimine ve ortaklık politikalarının belirlenmesine katılmak üzere edindiği hisse senetleri veya ortaklık payları
245 İşletmenin doğrudan veya dolaylı olarak yüzde 50 oranından fazla sermaye ya da oy hakkına veya en az bu oranda yönetim çoğunluğunu seçme hakkına sahip olduğu iştiraklerin sermaye payları
250 İşletmeye ait her türlü arazi ve arsalar
251 Herhangi bir işin gerçekleşmesini sağlamak veya kolaylaştırmak için, yeraltında veya yerüstünde inşa edilmiş yeraltı ve yerüstü düzenleri
252 Her türlü binalar ve mütemmim cüzleri
253 Üretimde kullanılan her türlü makine, tesis ve cihazlar
254 İşletme faaliyetlerinde kullanılan tüm taşıtlar
255 İşletme faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılan her türlü büro makine ve cihazları ile döşeme, masa, koltuk, dolap, mobilya gibi maddi duran varlıklar
257 Maddi duran varlıklar içinde yer alan amortismana tabi iktisadi kıymetler için ayrılmış olan amortismanlar
258 Yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak olan, her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerle ilgili harcamaların yapıldığı yatırımlar
259 Yurt içinden veya yurt dışından satın alınmak üzere sipariş edilen maddi duran varlıklarla ilgili olarak verilen avanslar
260 İmtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve unvan gibi bir bedel ödenerek elde edilen bazı hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin belirli alanlarda tanıdığı kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yapılan harcamalar
261 Bir işletme devralınırken katlanılan maliyet ile söz konusu işletmenin rayiç bedelle hesaplanan net varlıklarının değeri arasındaki olumlu fark olan peştamallıklar
262 İşletmenin kurulması, yeni bir şubenin açılması, işlerin sürekli olarak genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir değer elde edilmeyen ve aktifleştirilmiş olan giderler
263 Yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması, mevcutların geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla yapılan ve aktifleştirilmiş olan giderler
264 Kiralanan gayrimenkullerin geliştirilmesi veya ekonomik değerinin sürekli olarak artırılması amacıyla yapılan özel maliyet bedelleri
268 Maddi olmayan duran varlıklar içinde amortismana tabi iktisadi kıymetler için ayrılmış olan amortismanlar
271 Arama amacı ile yapılan işlerle ilgili arama giderleri
272 Açık işletmelerde, maden üstündeki örtüyü kaldırmak veya yeraltındaki maden yataklarına girmek, bu yatakla yerüstü arasında genel kütlenin tüketilmesine kadar sürekli bir bağlantı kurmak ve maden yataklarını üretime elverişli parçalara bölmek, gerek insanların gerekse araçların gidip gelme ve havalandırılmalarını ve cevherin taşınmasını sağlamak amacıyla açılacak olan düşey, yatay ve eğilimli yol, mecra ve benzeri faaliyetlerin gerektirdiği giderlerle; petrol işlemlerinden kuyu açma, temizleme, derinleştirme, bitirme veya bu işlemlere hazırlık için yapılan işçilik, yakıt, tamir ve bakım, nakliye, ikmal, malzeme vb. hazırlık ve geliştirme giderleri
278 Özel tükenmeye tabi varlıklar grubuna giren kalemler için ayrılan tükenme payları
280 Peşin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmesi gereken gelecek yıllara ait giderler
294 Çeşitli nedenlerle işletmede kullanılma ve satış olanaklarını yitiren ve elden çıkarılacak stoklar ve duran varlıklar
302 Finansal kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan borçlar ile kiralanan varlığa ilişkin kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki fark
340 İşletmenin satış amacıyla gelecekte yapacağı mal ve hizmet teslimleri ile ilgili olarak peşin tahsil edilen sipariş avansları
350 Yıllara yaygın taahhüt işleri yapan işletmelerin üstlendikleri işlerden, gerçekleştirdikleri kısım karşısında aldıkları hakedişler
380 Gelecek bilanço dönemlerine ait peşin tahsil olunan gelirlerin bir yıldan kısa süreye ait kısımları
402 Finansal kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan ve vadesi bir yılı aşan borçlar ile kiralanan varlığa ilişkin kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki fark
440 İşletmenin satış sözleşmesine dayanarak mal ve hizmetin tesliminden önce tahsil ettiği bir yılı aşan avanslar
480 Gelecek bilanço dönemlerine ait peşin tahsil olunan gelirlerin bir yıldan uzun süreye ait kısımları